Psychoterapia traumy – EMDR, terapia schematów, terapia ekspozycyjna: jaką wybrać?

Trauma psychiczna może zostawić głęboki ślad w naszym życiu, wpływając na emocje, relacje i codzienne funkcjonowanie. Często jej skutki są odczuwalne przez wiele lat, a próby poradzenia sobie z nią "na własną rękę" nie zawsze przynoszą efekty. Jest jednak dobra wiadomość: współczesna psychoterapia oferuje skuteczne metody leczenia traumy, a badania naukowe potwierdzają, że odpowiednio dobrana terapia może przynieść realną ulgę i poprawę jakości życia.

Jeśli zmagasz się z trudnymi wspomnieniami, lękiem lub emocjami związanymi z przeszłością, warto poznać trzy nowoczesne metody terapii traumy: EMDR, terapię schematów oraz terapię ekspozycyjną. Czym się różnią? Którą z nich wybrać?

EMDR – skuteczna pomoc w przetwarzaniu traumy

EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) to nowoczesna metoda leczenia traumy, która wykorzystuje ruchy oczu lub inne bodźce bilateralne (np. dźwięki, dotyk) do przetwarzania bolesnych wspomnień. W trakcie sesji terapeuta prowadzi pacjenta przez trudne wspomnienia, pomagając im "przejść" przez umysł w bezpieczny sposób. Dzięki EMDR wspomnienia stopniowo tracą swoją emocjonalną intensywność, a lęk zaczyna się zmniejszać.

Badania wykazują, że EMDR może znacząco obniżyć objawy zespołu stresu pourazowego (PTSD) już po kilku lub kilkunastu sesjach (Shapiro, 2024). To terapia szczególnie polecana osobom, które chcą stosunkowo szybko poczuć ulgę i przetworzyć bolesne doświadczenia bez konieczności długotrwałej analizy słownej.

Terapia schematów – praca ze źródłem cierpienia

Terapia schematów, opracowana przez Jeffreya Younga, skupia się na identyfikacji i zmianie głęboko zakorzenionych wzorców myślenia i reagowania, które powstały we wczesnym dzieciństwie. Jeżeli były to doświadczenia traumatyczne (w tym niezaspokojone potrzeby emocjonalne dziecka) wzorce stają się sztywne i nieprzystosowawcze. Takie "schematy" wpływają na to, jak postrzegamy siebie, innych ludzi i świat, często prowadząc do cierpienia emocjonalnego, problemów w relacjach i niskiego poczucia własnej wartości.

Terapia schematów łączy elementy terapii poznawczo-behawioralnej, psychodynamicznej oraz techniki pracy z emocjami. Pomaga zrozumieć, skąd bierze się cierpienie, i stopniowo zmieniać nieadaptacyjne wzorce myślenia. Badania potwierdzają jej skuteczność zwłaszcza u osób z przewlekłymi problemami emocjonalnymi związanymi z traumą wczesnodziecięcą, takimi jak zaburzenia osobowości czy depresja (Young, Klosko & Weishaar, 2003).

Terapia ekspozycyjna – stopniowe oswajanie lęku

Terapia ekspozycyjna to metoda, która polega na stopniowym i kontrolowanym konfrontowaniu się z tym, co wywołuje lęk – czy to z trudnym wspomnieniem, czy konkretną sytuacją. Zamiast unikać tego, co bolesne, pacjent uczy się, jak bezpiecznie stawić temu czoła, co stopniowo osłabia siłę lęku i pomaga odzyskać kontrolę nad swoim życiem.

Terapia ekspozycyjna jest szczególnie skuteczna w leczeniu PTSD i innych zaburzeń lękowych. Liczne badania dowodzą, że dzięki niej pacjenci mogą znacząco poprawić swoje codzienne funkcjonowanie i zredukować objawy lękowe (Foa, Hembree & Rothbaum, 2020).

Jak wybrać odpowiednią terapię?

Każda z opisanych metod ma swoje unikalne zalety, dlatego wybór zależy od Twoich indywidualnych potrzeb:

• EMDR – jeśli chcesz stosunkowo szybko i bez konieczności długiego mówienia o traumie zmniejszyć siłę bolesnych wspomnień.
• Terapia schematów – jeśli pragniesz zrozumieć źródła swoich problemów i zmienić utrwalone, nieadaptacyjne wzorce myślenia i reagowania.
• Terapia ekspozycyjna – jeśli chcesz przełamać silny lęk związany z konkretnymi sytuacjami lub wspomnieniami.

Decyzję o wyborze najlepiej podjąć wspólnie z terapeutą, który pomoże dobrać metodę najbardziej dopasowaną do Twojej historii i aktualnych trudności.

Podsumowanie

Trauma nie musi definiować Twojego życia. Współczesna psychoterapia oferuje skuteczne narzędzia, które pomagają poradzić sobie z jej skutkami i odzyskać równowagę emocjonalną. Pamiętaj – nie musisz zmagać się z tym samodzielnie. Warto skorzystać z profesjonalnej pomocy, by znów poczuć się bezpiecznie we własnym życiu.

Bibliografia:

Shapiro, F. (2024). Terapia EMDR Podstawowe zasady, protokoły i procedury. Polskie Towarzystwo Terapii EMDR.

Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. (2003). Schema Therapy: A Practitioner's Guide. Guilford Press.

Foa, E. B., Hembree, E. A., & Rothbaum, B. O. (2020). Przedłużona ekspozycja w terapii PTSD: Emocjonalne przetwarzanie traumatycznych doświadczeń. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne / GWP.