Grzegorz Bidziński
Psycholog, Seksuolog, Psychotraumatolog, oraz Terapeuta uzależnień
Czym się różni diagnoza psychologiczna od diagnozy psychiatrycznej?
Diagnoza psychologiczna i diagnoza psychiatryczna to dwa kluczowe elementy procesu rozpoznawania i leczenia zaburzeń zdrowia psychicznego. Choć często współistnieją i wzajemnie się uzupełniają, różnią się zarówno celami, jak i podejściem diagnostycznym oraz narzędziami, jakimi posługują się specjaliści. W artykule wyjaśniamy, czym różnią się te dwie formy diagnozy.
Diagnoza psychologiczna
Cel diagnozy:
Diagnoza psychologiczna koncentruje się na poznaniu funkcjonowania psychicznego, emocjonalnego, poznawczego i społecznego jednostki. Jej celem jest zrozumienie trudności, z jakimi boryka się osoba, oraz znalezienie źródeł problemów, które mogą leżeć w przeszłości, strukturze osobowości czy sposobach radzenia sobie ze stresem.
Zakres:
Diagnoza psychologiczna obejmuje:
- analizę funkcji poznawczych, takich jak pamięć, uwaga, koncentracja czy zdolności intelektualne,
- ocenę stanu emocjonalnego, w tym występowania lęku, depresji, traum, czy zaburzeń osobowości,
- badanie mechanizmów radzenia sobie z trudnościami, reakcji na stres i relacji interpersonalnych,
- identyfikację czynników psychologicznych wpływających na zdrowie fizyczne.
Narzędzia diagnostyczne:
Psycholog posługuje się różnorodnymi narzędziami, takimi jak:
- wywiad psychologiczny,
- testy psychologiczne (np. testy inteligencji, osobowości, projekcyjne),
- obserwacja zachowania,
- kwestionariusze samooceny.
Specjalista:
Diagnozę psychologiczną przeprowadza psycholog, który posiada odpowiednie kwalifikacje, w tym wiedzę z zakresu psychometrii, funkcjonowania psychicznego oraz relacji międzyludzkich.
Diagnoza psychiatryczna
Cel diagnozy:
Diagnoza psychiatryczna ma na celu rozpoznanie zaburzeń psychicznych i ustalenie, czy wymagają one farmakoterapii, hospitalizacji, czy innych interwencji medycznych. Psychiatra koncentruje się głównie na fizjologicznych i neurobiologicznych przyczynach zaburzeń, a także na ich skutkach w życiu pacjenta.
Zakres:
Diagnoza psychologiczna obejmuje:
- rozpoznanie zaburzeń psychicznych zgodnie z klasyfikacjami diagnostycznymi (ICD-11, DSM-5),
- ocenę stanu psychicznego pod kątem występowania objawów, takich jak urojenia, halucynacje, myśli samobójcze czy zaburzenia nastroju,
- analizę wpływu zaburzeń psychicznych na funkcjonowanie społeczne i zawodowe pacjenta,
- wykluczenie lub potwierdzenie przyczyn somatycznych objawów psychicznych (np. chorób neurologicznych, hormonalnych).
Narzędzia diagnostyczne:
Psychiatra korzysta z:
- szczegółowego wywiadu medycznego i rodzinnego,
- obserwacji klinicznej,
- wyników badań laboratoryjnych, obrazowych (np. MRI, CT) lub neuropsychologicznych,
- klasyfikacji diagnostycznych, takich jak ICD czy DSM.
Specjalista:
Diagnozę psychiatryczną przeprowadza lekarz psychiatra, który posiada wykształcenie medyczne i specjalizację w dziedzinie psychiatrii. Może przepisywać leki, kierować na badania medyczne lub zalecać hospitalizację.
Kluczowe różnice między diagnozą psychologiczną a psychiatryczną
| Kryterium | Diagnoza psychologiczna | Diagnoza psychiatryczna |
|---|---|---|
| Specjalista | Psycholog | Lekarz psychiatra |
| Cel diagnozy | Zrozumienie funkcjonowania psychicznego i emocjonalnego | Rozpoznanie zaburzeń psychicznych i ustalenie leczenia |
| Narzędzia | Testy psychologiczne, kwestionariusze, wywiad, obserwacja | Wywiad, klasyfikacje diagnostyczne, badania medyczne |
| Podstawa interwencji | Terapia psychologiczna (np. CBT, psychoterapia) | Farmakoterapia, hospitalizacja, terapia biologiczna |
Współpraca między psychologiem a psychiatrą
W wielu przypadkach diagnoza psychologiczna i psychiatryczna wzajemnie się uzupełniają. Na przykład osoba z depresją może potrzebować zarówno farmakoterapii, jak i psychoterapii. Współpraca między psychologiem a psychiatrą pozwala na kompleksowe wsparcie pacjenta, uwzględniając zarówno aspekty biologiczne, jak i psychologiczne jego trudności.
Podsumowanie
Diagnoza psychologiczna i diagnoza psychiatryczna różnią się podejściem, zakresem oraz narzędziami diagnostycznymi. Psycholog koncentruje się na funkcjonowaniu psychicznym, emocjonalnym i społecznym, podczas gdy psychiatra skupia się na rozpoznaniu zaburzeń psychicznych i ustaleniu leczenia farmakologicznego. Oba podejścia są jednak niezwykle ważne w procesie wsparcia osób zmagających się z problemami psychicznymi i często współdziałają w celu zapewnienia najlepszej opieki dla pacjenta.
